Geweldloze samenleving houdt ongelijkheid beperkt

 

Ingezonden brief op artikel in NRC van 9 maart 2023 van Hans Achterhuis. Alle vormen van geweld hebben een ding gemeen: er is interactie, een dader en een slachtoffer. Dat geeft een kader voor een nieuwe definitie: geweld is een vorm van menselijke interactie die ontstaat uit een te grote ongelijkheid. Als de kloof tussen rijk en arm, de ongelijkheid tussen man en vrouw, de politieke verschillen tussen links en rechts te groot zijn, is geweld de ultieme uitlaatklep. Is geweld daarmee rationeel? Kan het geweld (middel) de gelijkheid (doel) herstellen? Nee. Ik deel hier de mening van Hans Achterhuis. Geweld is ten principale chaotisch en onbeheersbaar. Het is als een bliksemschicht, een ontlading van te hoog opgelopen spanningen tussen mensen. Geweld schept nieuwe verhoudingen, maar het creëert ook een golf van trauma’s dat zich jaren, decennia, ja zelfs eeuwen voortplant.

Maar deze definitie geeft ons wel de mogelijkheid een praktische stelregel af te leiden: een geweldloze samenleving is een samenleving is die de mate van ongelijkheid beperkt houdt. Concreet: een overheid moet grenzen trekken als de verschillen te groot dreigen te worden. Op sociaaleconomisch terrein pleit dit voor een basisloon/inkomen (ondergrens) en een maximum privévermogen (bovengrens). Op milieuterrein is het de klimaatverandering die ons dwingt tot het trekken van grenzen. Stel een bovengrens vast voor stikstof uitstoot, CO2 uitstoot en de vervoerscapaciteit. En verdeel verhandelbare stikstofrechten, CO2-rechten en vervoersrechten gelijkelijk over burgers en bedrijven.  Op sociaal-cultureel terrein zullen we de ongelijkheid tegen moeten gaan door culturen te vergelijken en te verbinden, in plaats van te polariseren en te ontbinden.

(gepubliceerd in NRC van 14 maart 2023)

Reacties

Een reactie posten

Meest bekeken

Ongelijkheid mag, ongelijkwaardigheid niet!

  “Ongelijkheid mag, ongelijkwaardigheid niet”. Dat is de essentie van Klaas Dijkhofs bijdrage in de NRC van 24 juli 2021 aan de maatschappelijke discussie rondom ongelijkheid. Hij oppert twee ideeën om de ongelijkwaardigheid te verminderen: Een hogere belasting voor tweede en volgende huizen, en een zelfbewoningsplicht voor huizenbezitters. Voor een liberaal gedurfd, maar zet het zoden aan de dijk? Nee. In een overzichtsartikel over ongelijkheid schetst de NRC 5 grote ongelijkheidsmakers: Kansenongelijkheid, inkomensongelijkheid, vermogensongelijkheid, woonongelijkheid, ongelijkheid op de arbeidsmarkt. Wat niet scherp in beeld komt is dat van deze vijf ongelijkheden er 4 gaan over ongelijkwaardigheid en slechts 1 over ongelijkheid. Inkomensongelijkheid ontstaat als man en vrouw niet gelijkwaardig worden geacht, woonongelijkheid ontstaat uit de ongelijkwaardige positie van huurders en eigenaren op de woningmarkt, die niet zelden versterkt door regels van overheid. Ook de ver...
Meer lezen

AI vraagt om een visie op de rol van technologie in een samenleving

  De angst voor AI ontstaat door een zelfreductie van het menselijk vermogen. En deze verschraling van intelligentie wordt vooral gestuurd door markt en techbedrijven. Aldus Beerends en van der Ster ( SETUP ) in de NRC van 10 juni 2023. Een goede analyse maar hun pleidooi voor een scherper AI-debat produceert ongetwijfeld ‘nieuwe beelden en narratieven’, maar, ik vrees, weinig structurele veranderingen. Waar de opkomst van de computer (en nu de AI) al decennia om vraagt is een visie op de rol van technologie in onze samenleving. Technologie is socialisatie van kennis. Van wiel tot AI, van telraam tot belastingstelsel het is allemaal implementatie van menselijk kennis in een sociaaleconomische context. In onze westerse samenleving is technologische innovatie vooral een zaak van de markt, niet zelden aangezwengeld door een forse overheidssubsidie , met soms wat ethisch of politiek gesputter achteraf (!).   De drijvende kracht achter technologische vernieuwing is het rendement...
Meer lezen

Het menselijk vermogen maart 2020: een vermogensgroei belasting

Het eerste nummer van “Het menselijk vermogen” – tijdschrift voor verbeelding – verdiept zich in het nieuwe boek van Thomas Piketty “Kapitaal en ideologie” dat deze maand in Nederlandse vertaling verscheen. In het laatste hoofdstuk geeft de schrijver een politieke schets van de vernieuwingen die nodig zijn om de ongelijkheid in Europa te verkleinen. De contouren van deze schets zijn verder uitgewerkt in een mede door Thomas Piketty opgesteld manifest dat op internet gepubliceerd is op de website www.tdem.eu . Inmiddels hebben meer dan 100.000 mensen hun steun betuigd door ondertekening van het manifest. Onduidelijk is of dit manifest ook een vervolg krijgt in de vorm van een nieuwe sociale beweging of een politieke partij. Het manifest bestaat uit twee delen: een nieuw verdrag van Europa en een nieuw budget en belastingen voor Europa. In het nieuwe verdrag wordt vastgelegd dat de deelnemende landen van Europa, niet noodzakelijkerwijs alle lidstaten van de EU, een nieuwe Europes...
Meer lezen