De religieuze dimensie van de wetenschap

 

Je moet goed zoeken, maar religie is - in een geïndividualiseerde en sterk versnipperde vorm -overal aanwezig. Dat is aldus Ernst van de Hemel zo ongeveer de positie van religie in de (westerse) samenleving in de NRC van 5 april 2023. Het is een oppervlakkig en onbevredigend plaatje. Misschien zit er een diepere zingeving in die vercommercialiseerde rituelen zoals de Passion verstopt, maar het verhult toch vooral spirituele armoe. Het toont op subtiele wijze, hoe de wetenschap, de 'religie van de ratio', in drie eeuwen tijd de (christelijke) religie heeft vermorzeld en weggedrukt naar de thuisruimte. Een zegetocht volgens sommigen. Maar toch wil God nog niet echt dood gaan. En dat is niet verwonderlijk, omdat de wetenschap geen zingeving levert, geen universele ethiek, geen hiernamaals. De wetenschap levert geen antwoord op het menselijk bestaan. Is dat een gebrek? Zou je dat moeten willen? In elk geval is de demarcatie tussen wetenschap en religie meer dan een onbeduidend grensgeval. Geloof en twijfel zijn elkaars keerzijden en in een eeuwigdurend ‘gevecht’ van menselijke ontplooiing verwikkeld. De godsdienstwetenschapper van vandaag zou zich beter kunnen verdiepen in de ontluikende ‘religieuze dimensie’  van de wetenschap. Ook de wetenschapper gelooft (niet in God maar in de menselijke geest) maar dat maakt hem niet minder gelovig. Maar mensen willen met zingeving meer dan een wetenschappelijke theorie. Ze willen (de rust van) zekerheid. Een theorie wordt zelden werkelijkheid als je er niet eest in gelooft.  Kun je werkelijk fysica doen zonder metafysica? Zal de wetenschap de ultieme vraag naar de werkelijkheid niet uiteindelijk metafysisch beantwoorden?

Reacties

Een reactie posten

Meest bekeken

Ongelijkheid mag, ongelijkwaardigheid niet!

  “Ongelijkheid mag, ongelijkwaardigheid niet”. Dat is de essentie van Klaas Dijkhofs bijdrage in de NRC van 24 juli 2021 aan de maatschappelijke discussie rondom ongelijkheid. Hij oppert twee ideeën om de ongelijkwaardigheid te verminderen: Een hogere belasting voor tweede en volgende huizen, en een zelfbewoningsplicht voor huizenbezitters. Voor een liberaal gedurfd, maar zet het zoden aan de dijk? Nee. In een overzichtsartikel over ongelijkheid schetst de NRC 5 grote ongelijkheidsmakers: Kansenongelijkheid, inkomensongelijkheid, vermogensongelijkheid, woonongelijkheid, ongelijkheid op de arbeidsmarkt. Wat niet scherp in beeld komt is dat van deze vijf ongelijkheden er 4 gaan over ongelijkwaardigheid en slechts 1 over ongelijkheid. Inkomensongelijkheid ontstaat als man en vrouw niet gelijkwaardig worden geacht, woonongelijkheid ontstaat uit de ongelijkwaardige positie van huurders en eigenaren op de woningmarkt, die niet zelden versterkt door regels van overheid. Ook de ver...
Meer lezen

AI vraagt om een visie op de rol van technologie in een samenleving

  De angst voor AI ontstaat door een zelfreductie van het menselijk vermogen. En deze verschraling van intelligentie wordt vooral gestuurd door markt en techbedrijven. Aldus Beerends en van der Ster ( SETUP ) in de NRC van 10 juni 2023. Een goede analyse maar hun pleidooi voor een scherper AI-debat produceert ongetwijfeld ‘nieuwe beelden en narratieven’, maar, ik vrees, weinig structurele veranderingen. Waar de opkomst van de computer (en nu de AI) al decennia om vraagt is een visie op de rol van technologie in onze samenleving. Technologie is socialisatie van kennis. Van wiel tot AI, van telraam tot belastingstelsel het is allemaal implementatie van menselijk kennis in een sociaaleconomische context. In onze westerse samenleving is technologische innovatie vooral een zaak van de markt, niet zelden aangezwengeld door een forse overheidssubsidie , met soms wat ethisch of politiek gesputter achteraf (!).   De drijvende kracht achter technologische vernieuwing is het rendement...
Meer lezen

Het menselijk vermogen maart 2020: een vermogensgroei belasting

Het eerste nummer van “Het menselijk vermogen” – tijdschrift voor verbeelding – verdiept zich in het nieuwe boek van Thomas Piketty “Kapitaal en ideologie” dat deze maand in Nederlandse vertaling verscheen. In het laatste hoofdstuk geeft de schrijver een politieke schets van de vernieuwingen die nodig zijn om de ongelijkheid in Europa te verkleinen. De contouren van deze schets zijn verder uitgewerkt in een mede door Thomas Piketty opgesteld manifest dat op internet gepubliceerd is op de website www.tdem.eu . Inmiddels hebben meer dan 100.000 mensen hun steun betuigd door ondertekening van het manifest. Onduidelijk is of dit manifest ook een vervolg krijgt in de vorm van een nieuwe sociale beweging of een politieke partij. Het manifest bestaat uit twee delen: een nieuw verdrag van Europa en een nieuw budget en belastingen voor Europa. In het nieuwe verdrag wordt vastgelegd dat de deelnemende landen van Europa, niet noodzakelijkerwijs alle lidstaten van de EU, een nieuwe Europes...
Meer lezen