Hoe hack je het kapitalisme?

 

Hoe hack je het kapitalisme om een betere symbiose met de natuur te krijgen? De nieuwe verdienmodellen waarmee pioniers experimenteren (NRC 24-6-2023), - offsetting, de waardering van het natuurlijk kapitaal en regeneratieve modellen - hebben slechts zijdelings en situationeel effect,  omdat ze niet het ‘operating system’, het hart van het kapitalisme hacken: consumptie en groei. De hack die nodig is: vervang consumptie door participatie. Dat is goed voor de natuur, goed voor de mens. Hoe voeren we deze hack uit? Door verdeling boven groei te stellen. Daarmee daalt de consumptie en stijgt de participatie. Een goed verdeelsysteem heeft 3 kenmerken, er een te verdelen kwantiteit (de rechten), het geheel (en niet slechts een deel) wordt verdeeld en het geheel wordt gelijk verdeeld. Voor de gewenste symbiose zou ik beginnen de CO2-uitstoot in de vorm van koolstofrechten voor burgers en bedrijven te verdelen. De rechten kunnen op de markt worden verhandeld. Door deze hack zullen de genoemde verdienmodellen een structurele transformatie teweegbrengen. Maar dan zijn we er nog niet. Het is beter om verhandelbare vervoersrechten in te voeren, in plaats van een km-heffing. Dat vermindert de consumptie, maar verhoogt nog niet de arbeid-, onderwijs-, zorg- en cultuurparticipatie. Dat vereist nieuwe verdeelsystemen bij de overheid. Bijvoorbeeld: een basisloon gekoppeld aan arbeidsrechten. Of in het onderwijs: het STAP-budget vervangen door verhandelbare onderwijsrechten voor iedereen. Natuurlijk moet er ook nog een passend belastingstelsel en socialezekerheidsstelsel worden bedacht en is het veiliger als de registratie van de verdeeltransacties niet centraal bij staat of bedrijven worden opgeslagen maar decentraal in een blockchain alleen toegankelijk voor burgers.